Kiedy dowody zostają zebrane, zaś w wyniku zdarzenia dochodzi do śmierci ofiary, na scenę wkracza następny specjalista – lekarz medycyny sądowej. Proces zbierania dowodów zostaje przeniesiony do prosektorium (lub w przypadku napaści lub gwałtu do gabinetu lekarskiego). Rozpoczyna się tzw. proces autopsji. Słowo „autopsja” tłumaczy się na jęz. polski jak „zobaczenie na własne oczy”. 
Praca lekarza rozpoczyna się już podczas oględzin miejsca zdarzenia. Najważniejsze etapy pracy jakie ma przed sobą to:

1. stwierdzenie śmierci; 
2. ustalenie czasu śmierci;
3. ustalenie czy śmierć nastąpiła w wyniku samobójstwa czy działania osób trzecich;
4. przeprowadzenie sekcji zwłok;
5. przeprowadzenie identyfikacji ofiary w razie takiej potrzeby;
6. no i oczywiście, jak to zawsze bywa – przebrnięcie przez mnóstwo papierkowej roboty podczas dokumentacji procesu.

Rys. - "Zwłoki" są co prawda trochę udawane, ale jakoś "eksterminacja" zespołu redakcyjnego nie bardzo nam wychodzi  

Wszystkie powyższe punkty wydają się nam oczywiste i przypuszczać by można, ze nie ma nic łatwiejszego niż np. stwierdzenie że dana osoba nie żyje. Nic bardziej mylnego – jak trudne zadanie stoi przed patologiem dowiemy się z dalszej części tekstu.

stwierdzenie śmierci

Zwykle nie traktujemy zbyt poważnie opowieści o zwłokach „ożywających” nagle na stole sekcyjnym bądź też w kostnicy. Wkładamy je między opowieści o upiorach i białych damach. Ale czy zastanawialiście się kiedyś, skąd w prawie wszystkich kulturach wziął się zwyczaj krótszego lub dłuższego czuwania przy zwłokach? Nie jest to raczej chęć dotrzymania nieboszczykowi towarzystwa. 
Istnieje kilka przyczyn mogących spowodować stan „pozornej śmierci” - pewne rodzaje zatrucia, przedawkowanie narkotyków, jak również porażenie prądem. Ofiara nie tylko nie oddycha oraz nie wyczuwa się u niej tętna, ale również nie można wykryć aktywności elektrycznej mózgu. 

Stan pozornego zgonu mogą wywołać także : wykrwawienie (anemia) niedotlenienie (anoksemia) stan głębokiego zatrucia alkoholem (alkoholemia) epilepsja urazy czaszki ochłodzenie ciała (w śniegu lub lodzie) zaburzenie czynności wydalniczych nerek (uremia). Dlatego tez pewne oznaki noszą nazwę „niepewnych cech śmierci”.  Zalicza się do nich: brak tętna i tonów serca brak oddechu zanik odruchów bierne ułożenie ciała rozszerzenie źrenic bladość powłok ciała oziębienie kończyn.

Nawet wówczas gdy stwierdzimy wystąpienie wszystkich tych objawów razem nie ma podstaw do stwierdzenia zgonu. Mogą one być bowiem następstwem śmierci klinicznej lub też tzw. życia minimalnego (vitia minima) cechującego się bardzo znacznym spowolnieniem funkcji życiowych. Dopiero następnym etapem jest tzw. śmierć biologiczna, która jest procesem długotrwałym. 
Lekarze nie byli by chyba sobą, gdyby nie skomplikowali procesu umierania przez wprowadzenie mnóstwa łacińskich pojęć oraz klasyfikacji. Jeśli macie ochotę możecie przeanalizować schemat procesu umierania na rysunku poniżej:

Agonia jest fazą w której czasem można jeszcze przywrócić funkcje życiowe - życie zredukowane, życie minimalne oraz śmierć pozorna nie powodują ustania czynności podstawowych układów. Powoduje to dopiero śmierć kliniczna. W fazie życia pośredniego można jeszcze wywołać reakcje tkanki na bodźce chemiczne lub fizyczne. Śmierć osobnicza uznawana jest jako punkt, po którym osobę uznaje się za zmarłą. Całkowite ustanie wszystkich czynności komórek i tkanek określa się jako śmierć biologiczną.

Naukowcy próbowali ustalić czas, w którym możliwe jest jeszcze przywrócenie pełnej sprawności danego narządu po śmierci klinicznej (czyli ustania czynności danego narządu). I tak wynosi on dla:

• mózgu – 8-10 min.

• serca - 15 min (praktycznie) i 30 nim. (teoretycznie)

• wątroby – 30-35 min.

• płuc – 60 min.

• nerek – 90-120 nim.

Truizmem jest stwierdzenie, że najłatwiej jest stwierdzić zgon gdy występują tzw. późne zmiany pośmiertne. Bo muszę tu wspomnieć że na to medycy oczywiście też stworzyli klasyfikację i dzielą zmiany na wczesne i późne.

Ustalenie czy śmierć nastąpiła w wyniku samobójstwa czy działania osób trzecich

Rys. - Charakterystyczne nacięcia próbne w przypadku samobójstwa.

Ważnym krokiem w badaniu zdarzenia jest ustalenie czy śmierć nastąpiła w wyniku wypadku, samobójstwa czy morderstwa. W bardzo wielu przypadkach można pomylić te przyczyny. Sławny patolog Sir Sidney Smith często w trakcie wykładów przytaczał przypadek człowieka, który postanowił powiesić się na gałęzi drzewa rosnącego nad brzegiem morza. Dla całkowitej pewności mężczyzna ów zażył przedtem dużą dawkę opium oraz postanowił się zastrzelić.

Samobójca skoczył z wysokiego brzegu morza i w tym samym momencie oddal strzał. Jako że na szyi miał założoną pętlę szarpnięcie liny spowodowało, iż chybił i kula zamiast w głowę trafiła w linę, która osłabiona po strzale się zerwała. Mężczyzna wpadł do morza i opił się wody, co spowodowało wymioty i wydalenie opium z organizmu. Na brzeg morza wyszedł jako zupełnie zdrowy człowiek.
Samobójstwo choć normalnym, cieszącym się życiem ludziom może wydać się czymś totalnie głupim, wcale nie jest tak rzadkie, aby każdą śmierć nie będącą wypadkiem przypisywać działającym w ukryciu mordercom. Klasycznym przykładem z kryminalistyki, powtarzanym na wielu wykładach, jest opowieść o chorej umysłowo kobiecie, która próbowała zabić się zadając sobie ciosy siekierą w głowę. Ciekawe ilu lekarzy widząc ślady po uderzeniach siekierą pomyślało by, że to próba samobójstwa?
Aby nie przypisywać skłonności do skracania swojej egzystencji tylko współczesnym, warto dodać że podobno grecki filozof Empedokles rzucił się do krateru Etny, a powodem tego miała być rozpacz związana z niemożnością odkrycia przez niego przyczyny wybuchów tego wulkanu. O takich sławach jak Arystoteles lub Sokrates nawet nie wspomnę. Niezwykłym samozaparciem popisała się żona niesławnego Brutusa – zabójcy Cezara – Porcja, która popełniła samobójstwo połykając rozżarzone węgle.

Słowniczek

Vita reducta - życie zredukowane: okres agonii charakteryzujący się obniżeniem sprawności układów podstawowych, niezbędnych do podtrzymania funkcji życiowych (krążenia, oddychania, nerwowego). Vita minima - życie minimalne: sprawność wyżej wymienionych układów jest tak niska, że zaobserwowanie ich czynności rutynowymi metodami lekarskimi jest znacznie utrudnione. Śmierć biologiczna mózgu - mors biologica celebri: trwałe zatrzymanie czynności psychicznych. Dystanazja: Utrzymywanie stanu organizmu, w którym krążenie i oddychanie podtrzymują specjalistyczne maszyny, ustały zaś wszystkie "wyższe" czynności mózgu. Ortotanazja: Zaprzestanie dystanazji, czyli odłączenie organizmu od aparatury podtrzymującej podstawowe funkcje życiowe. Okres interletarny: okres pomiędzy śmiercią kliniczną a ostateczną śmiercią biologiczną. Vita intermedia - życie pośrednie: okres "życia tkankowego", gdy można jeszcze wywołać reakcje interletalne. Reakcje interletalne: fizyczna zdolność reagowania narządów na określone bodźce mechaniczne, chemiczne i elektryczne. Rodzaje śmierci: Śmierć naturalna - wynik naturalnego procesu starzenia się. Śmierć z przyczyn chorobowych - końcowy etap ciężkiej choroby. Śmierć gwałtowna - śmierć jest wynikiem uszkodzenia ważnych dla życia narządów w wyniku urazu (w najszerszym tego słowa znaczeniu). Medycyna sądowa: nauka dostosowująca wiedzę medyczną i pokrewnych nauk przyrodniczych dla potrzeb prawa (śledztwa i postępowania dowodowego) w procesie karnym i cywilnym. Z tego powodu medycyna sądowa bywa nazywana dziedziną "pomostową".

Kryminalistyczne i sądowo-lekarskie metody identyfikacji zwłok i szczątków ludzkich. Otwarcie zwłok - przesłanki, cel, przebieg.

Identyfikacja zwłok i szczątków ludzkich jest problemem interdyscyplinarnym będącym w równym stopniu wyzwaniem dla policji, jak i medycyny sądowej. Skuteczna identyfikacja jest możliwa tylko w przypadku dobrej współpracy między tymi dwiema instytucjami. Zwłoki mogą występować jako integralna całość, w formie rozkawałkowanej albo w postaci fragmentów lub szczątków. W obowiązującym stanie prawnym istnieje wyraźne rozgraniczenie definicji zwłok i szczątków ludzkich1. Zwłokami nazywamy ciało osoby zmarłej. Szczątkami zaś są: popioły otrzymane ze spalenia zwłok, noworodki, które nie przeżyły 24 godzin lub zostały martwo urodzone, pozostałości zwłok wydobyte po ich wykopaniu lub w innych okolicznościach oraz części ciała ludzkiego odłączone od całości. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 3 sierpnia 1961 r. w sprawie stwierdzenia zgonu i jego przyczyny lekarz ma obowiązek powiadomienia policji, kiedy istnieje uzasadnione podejrzenie, że przyczyną śmierci było przestępstwo lub samobójstwo albo nie można ustalić tożsamości oraz w razie potrzeby natychmiastowego zabezpieczenia śladów. Problematyka oględzin zwłok na miejscu ich ujawnienia i sekcji jest uregulowana w rozdziale 23 kodeksu postępowania karnego.

Metody identyfikacji zwłok i szczątków ludzkich.

Rozpoznanie tożsamości nieznanych zwłok może stwarzać poważne problemy z uwagi na okoliczności zgonu i ich ujawnienia albo z powodu braku rodziny lub bliskich zmarłej osoby³. Ustanie funkcji biologicznych wywiera niezatarte piętno na ciele człowieka i zmienia jego wygląd, a proces ten pogłębia się wraz z upływem czasu. Następuje zmiana wyglądu twarzy spowodowana bladością, utratą napięcia tkanek, brakiem ciśnienia i zwiotczeniem mięśni. Wymienione elementy powodują tzw. maskowatość twarzy na skutek zaniku funkcji mięśni mimicznych. W związku z tym rozpoznanie przez rodzinę lub bliskich może być obarczone błędem. Ustalenie tożsamości zwłok w zaawansowanym procesie gnilnym, zmienionych w wyniku obrażeń lub zwęglonych jest bardzo trudne i wymaga podjęcia wielu specjalistycznych działań z zakresu medycyny sądowej i kryminalistyki. Osobny problem stanowi identyfikacja ofiar katastrof, kiedy rozkawałkowane zwłoki znajdowane są w różnych odstępach czasowych i miejscach⁴. Podobne problemy występują w przypadku identyfikacji ofiar pożarów, gdy dochodzi do znacznego zwęglenia zwłok⁵.

W oględzinach zwłok można wyróżnić dwa ściśle ze sobą związane aspekty: badanie medyczno-sądowe i kryminalistyczne.
Badania lekarskie mają na celu stwierdzenie zgonu i czasu śmierci, a następnie ustalenie jej przyczyny oraz mechanizmu powstania obrażeń⁶.
Kolejność metod identyfikacji zwłok, od metod najbardziej wiarygodnych do tylko sugerujących tożsamość, została opracowana na V Konferencji Komisji Interpolu do spraw Identyfikacji Ofiar Katastrof Masowych i Klęsk Żywiołowych, która odbyła się w Lyonie w 1993 roku.
Kolejność ta przedstawia się następująco:

1. porównanie profilu genetycznego DNA,
2. porównanie odcisków palców,
3. badania uzębienia i innych danych odontologicznych,
4. badania radiologiczne,
5. porównanie danych medycznych (przebyte zabiegi lecznicze i chirurgiczne),
6. porównanie znaków szczególnych - blizny, tatuaże,
7. porównanie danych rysopisowych,
8. identyfikacja rzeczy osobistych, w tym odzieży, biżuterii itp.,
9. identyfikacja na podstawie dokumentów ujawnionych przy zwłokach lub szczątkach,
10. rozpoznanie przez świadków, członków rodziny lub znajomych⁷.

Poza badaniami genetycznymi stosunkowo najpewniejsza jest identyfikacja daktyloskopijna. Daktyloskopowanie zwłok w ciągu kilku dni od zgonu nie nastręcza problemów, nawet wówczas gdy palce były poddawane szkodliwym czynnikom zewnętrznym⁸. Niestety metoda ta może znaleźć zastosowanie tylko wtedy, gdy dysponujemy materiałem porównawczym w postaci karty daktyloskopijnej wykonanej za życia osoby zaginionej. Możliwa jest również sytuacja, że karta istnieje, ale rozkład gnilny zwłok uniemożliwia pobranie śladów linii papilarnych⁹.
Metody, które można ogólnie nazwać medycznymi, mają w Polsce zdecydowanie mniejsze zastosowanie. Identyfikacja osób o nie ustalonej tożsamości lub N.N. zwłok za pomocą kartotek leczenia stomatologicznego jest uznaną techniką kryminalistyczną¹⁰. W wielu przypadkach taka identyfikacja nie jest możliwa z uwagi na brak rejestru dentystycznego lub prowadzenie dokumentacji medycznej przez wielu lekarzy z różnych ośrodków¹¹. Procedurą badawczą z wyboru, w toku badań sądowo-lekarskich, zmierzających do ostatecznej identyfikacji są badania osteologiczno-antropologiczne, które prowadzą do ustalenia takich danych, jak: płeć, wiek biologiczny, cechy budowy fizycznej (wzrost, ciężar ciała, typ konstytucji) oraz znamiona indywidualne, będące wynikiem przyżyciowych i przeżytych urazów mechanicznych oraz przebytych chorób. Taki tryb postępowania pozwala na wstępną identyfikację grupową, a niekiedy na kategoryczne wykluczenie pochodzenia szczątków od konkretnego człowieka¹². Wykazanie zgodności cech grupowych umożliwia podjęcie dalszych badań identyfikacyjnych, a mianowicie superprojekcję i rekonstrukcję plastyczną. Identyfikacja metodą superprojekcji jest możliwa, gdy dysponujemy wykonanym za życia zdjęciem osoby zaginionej lub poszukiwanej. Metodę rekonstrukcji plastycznej stosuje się wtedy, gdy brak jakichkolwiek materiałów porównawczych w postaci zdjęć, profilu genetycznego lub archiwalnej dokumentacji stomatologicznej, rentgenologicznej oraz daktyloskopijnej. Natomiast przy ustalaniu personaliów osób żywych z powodzeniem można stosować badania osteologiczno-antropologiczne.
Do celów identyfikacyjnych można również wykorzystać implantowane przyżyciowe do organizmu człowieka indywidualnie sygnowane biomateriały, np. metalowe stabilizatory płytkowe kości, sztuczne zastawki serca. Implanty cechuje duża odporność termiczna, co może być przydatne podczas identyfikacji ofiar katastrof samolotowych i wybuchów¹³.
Bardzo wartościowym materiałem porównawczym, który nie znalazł jeszcze zastosowania do celów identyfikacyjnych, są archiwalne zapisy na taśmie magnetycznej z życia zaginionej osoby lub z podglądu banków, supermarketów i podobnych instytucji. Porównanie rysopisu osoby zaginionej z wyglądem zwłok jest metodą zawodną. Subiektywny opis budowy ciała, nieznajomość nomenklatury anatomicznej, a także wieloznaczność opisu może prowadzić do popełnienia wielu pomyłek. W przypadku zwłok w stanie zaawansowanego rozkładu gnilnego porównanie danych rysopisowych nie jest możliwe. Najprostsza metoda to rozpoznanie przez świadków, rodzinę lub znajomych. Metoda ta jednak, jak wynika z praktyki, obciążona jest największym błędem. Osoba dokonująca rozpoznania przyzwyczajona była do oglądania osoby identyfikowanej w pełni aktywności życiowej: w pozycji siedzącej, stojącej lub w ruchu. Zmieniona sytuacja oraz zrozumiałe napięcie emocjonalne może utrudniać rozpoznanie lub być przyczyną wielu pomyłek. Dlatego okazywanie rodzinie dokumentacji fotograficznej ujawnionych N.N. zwłok z podstawowymi danymi rysopisu tylko w znikomym stopniu może przyczynić się do ich identyfikacji.

Kryminalistyczne i sądowo-lekarskie metody identyfikacji zwłok i szczątków ludzkich. Otwarcie zwłok - przesłanki, cel, przebieg.

Otwarcie zwłok. Szczegółowe oględziny wewnętrzne zwłok (otwarcie zwłok) wykonuje się najczęściej w zakładach medycyny sadowej. Mają one na celu ustalenie przyczyny zgonu i rodzaju śmierci oraz zjawisk i objawów wskazujących, czy w danym przypadku, zostało popełnione przestępstwo, samobójstwo czy może nieszczęśliwy wypadek. Zgodnie z art. 209 kodeksu postępowania karnego, oględziny i otwarcie zwłok przeprowadza się, jeżeli zachodzi podejrzenie przestępnego spowodowania śmierci i to choćby przyczyna śmierci wydawała się oczywista. Otwarcia zwłok dokonuje biegły w obecności prokuratora albo sądu.

OGÓLNE:
Jeżeli nie zachodzi podejrzenie zatoru powietrznego, to właściwa sekcja zwłok ma następujący przebieg. Rozpoczyna się ją od otwarcia jamy czaszkowej. Powłoki miękkie przecina się poprzez cięcie między małżowinami usznymi przez okolicę wiru włosowego. Następnie sklepienie czaszki przepiłowuje się tak, by nie uszkodzić opony twardej.
Po zdjęciu sklepienia czaszki, sprawdza się jakie jest napięcie opony twardej poprzez próbę ujęcia jej w fałd. Następnie otwiera się zatokę strzałkową, by zobaczyć czy ona krew płynną , skrzepy lub zakrzepy. Kolejnym etapem jest przecięcie opony twardej wzdłuż linii dokonanego wcześnie przepiłowania kości oraz przecina się sierp mózgu, by odchylić tę część opony twardej ku tyłowi. Wyjmuje się wówczas mózgowie po przecięciu nerwów mózgowych, namiotu móżdżka i rdzenia przedłużonego.
Po wyjęciu mózgu, nacina się zatoki żylne, a następnie odłuszcza się oponę twardą od podłoża kostnego, by sprawdzić, czy są jakiekolwiek pęknięcia kości podstawy czaszki.
Sekcje mózgu można wykonać po uprzednim utrwaleniu go w 8% roztworze formaliny poprzez cięcie w 6-7 płaszczyznach zbliżonych do płaszczyzny czołowej.
Następnie przystępuje się do otwarcie kolejnych jam ciała. Należy posługiwać się typowymi cięciami: tzw. kołnierzowym oraz biegnącym w linii środkowej ciała do spojenia łonowego. Odpreparowuje się płaty skórno-mięśniowe na przedniej powierzchni klatki piersiowej, otwiera się jamę otrzewnej-rozpoczynając nacięcie tuż poniżej wyrostka mieczykowatego, by nie dopuścić do uszkodzenia jelit i wylania się ich treści. Po wykonaniu tego nacięcia, kontynuuje się cięcie w kierunku spojenia łonowego umożliwiając w ten sposób wgląd do jamy otrzewnej. Przed otwarciem klatki piersiowej ustala się wysokość ustawienia przepony. Po otwarciu klatki piersiowej notuje się w jakim ułożeniu znajdują się przednie brzegi płuc.
Następnie otwiera się worek osierdziowy nacinając go nożycami (wg linii odwróconej litery "Y") i podaje się do protokołu ilość i jakość jego zawartości.
Narządy klatki piersiowej i szyi wyjmuje się i nacina, zwracając szczególną uwagę na ewentualne podbiegnięcia krwawe w mięśniach, tkance łącznej i języku.
Sekcję narządów jamy brzusznej rozpoczyna się od odcięcia pętli jelitowych od krezki oraz wyjęcia śledziony. Pozostałe narządy jamy brzusznej wydobywa się w całości. W tym celu przecina się przeponę wzdłuż łuków żebrowych ku tyłowi i odpreparowuje: nerki wraz z nadnerczami i dużymi naczyniami, wątrobę (po jej odwróceniu w celu odsłonięcia żołądka i dwunastnicy) oraz narządy miednicy małej. Po odpreparowaniu powyższych narządów, dokonuję się ich pomiaru i opisu.

SZCZEGÓLNE:
a) w przypadku zgonów po porodzie w związku z poronieniem i gdy zachodzi podejrzenie powietrznego zatoru serca.
W tego rodzaju przypadkach nie zaczyna się sekcji od głowy, lecz od otwarcia klatki piersiowej i to w sposób, który nie spowoduje uszkodzenia większych naczyń, zanim dokona się próby na zator powietrzny.
Po odpreparowaniu płatów skórno-mięśniowych klatki piersiowej, przecina się chrząstki żebrowe idąc od dołu do III żebra włącznie, a następnie unosi się je wraz z dolną częścią mostka łamiąc mostek w obrębie trzonu.
Po otwarciu worka osierdziowego i zbadaniu jego zawartości nalewa się do niego wody i zanurzywszy serce poniżej jej powierzchni, nakłuwa się prawą a następnie lewą połowę serca. W razie obecności powietrza z prawej komory wydobywają się pęcherzyki powietrza, a nadto krew w prawej połowie serce bywa w przypadku zatoru powietrznego pienista. Jeśli "denat(ka)" nie ma wad rozwojowych serca, to w jego lewej komorze nie powinno być powietrza. W tym celu należy właśnie nakłuć także lewą połowę serca.
Kolejny elementem różnicującym powyższy rodzaj sekcji, jest to, iż narządy miednicy małej wydobywa się wraz z zewnętrznymi narządami płciowymi (dot. oczywiście tylko kobiet).
b) w razie podejrzenia odmy płucnej.
Niskie ustawienie przepony oraz charakterystyczny odgłos bębenkowy przy opukiwaniu nakazuje podejrzewać odmę płucną. Ażeby wykazać obecność powietrza w jamie opłucnej, odpreparowuje się płaty skórno-mięśniowe klatki piersiowej nieco dalej ku bokom i w strone okolic pachwowych, by powstał rodzaj kieszeni. Nalewa się tu wody i pod jej powierzchnią nakłuwa się przestrzenie międzyżebrowe. W razie obecności powietrza-wydobywają się pęcherzyki.
W przypadku, gdy uszkodzenie płuca jest bardzo nieznaczne (np. nakłucie igłą podczas punkcji) odmę płucną możemy stwierdzić poprzez wprowadzeniu do przeciętej tchawicy gumowej rurki, uszczelnieniu połączenia i wtłoczeniu do płuc powietrza. W przypadku odmy płucnej będą widoczne wydobywające się spod powierzchni wody pęcherzyki.
c) w przypadkach śmierci z zagardlenia.
W przypadkach zgonu wskutek powieszenia, zadzierzgnięcia lub zadławienia, należy skrupulatnie preparować warstwy tkanek miękkich szyi, poszukując podbiegnięć krwawych. W tym celu należy spowodować "odkrwienie" narządów szyi poprzez: 1)wylanie krwi przechylając otwartą jamę czaszkową ku dołowi, 2) przecięcie poprzeczne dużych naczyń wraz z tchawicą wskutek czego krew z szyi spływa w stronę klatki piersiowej. W przypadkach wskazanych przyczyn zgonów, poszukuje się podbiegnięć krwawych na wysokości bruzdy wisielczej oraz pęknięć błony wewnętrznej na wskazanej wysokości.
d) przy podejrzeniu otrucia.
W tym przypadku, podczas sekcji zwłok unika się spłukiwania narządów wodą, mając na względzie ich zabezpieczenie do badań chemiczno-toksykologicznych.
e) noworodki.
Sekcja zwłok noworodka różni się przede wszystkim tym, ze ma nam dostarczyć odpowiedzi na zasadnicze pytanie: czy noworodek urodził się żywy? Jak długo żył? W tym celu, niezbędne jest prawidłowe wykonanie prób wodnych: płuc oraz żołądkowo-jelitowej¹⁴.

Czym pan właściwie się zajmuje?

Pojawiam się wtedy, gdy lekarz i ksiądz zrobili już wszystko, co do nich należało. Konserwuję zwłoki, rekonstruuję, upiększam, ubieram. Robię wszystko, by zatrzeć oznaki choroby, cierpienia, urazów. Sprawiam, że ciało nie gnije. To ważne, kiedy rodzina chce wystawić zwłoki lub gdy zmarły ma być transportowany na większe odległości. Po zabiegu konserwacji ciało zachowuje się w dobrym stanie do dwóch tygodni, nawet jeśli jest przechowywane w temperaturze pokojowej.

Na czym polega taki zabieg?

Podstawowa, doraźna konserwacja jest bardzo prosta. Można ją wykonać nawet w domu zmarłego. Po prostu wstrzykuję specjalne płyny odkażająco-konserwujące do jamy brzusznej i opłucnej, czyli tam, gdzie proces gnicia następuje najszybciej.
 

Fot. Jacek Pomykalski/Onet.pl